بازاریابی از کجا شروع شد؟

برای رسیدن به موفقیت و پیشرفت های روزافزون در هر کسب و کاری، بازاریابی حرف اول و آخر را می زند. بازاریابی فرایندی است که شامل تحقیق، ترویج و فروش محصولات و خدمات به بازار هدف می‌شود. بازاریابی به هنر فروش هم معروف است؛ اما فروش بخشی از بازاریابی است.

سرجیو زیمن در کتاب خود پایان عصر بازاریابی سنتی خود بازاریابی را اینچنین تعریف می‌کند: بازاریابی دربارهٔ داشتن برنامه‌ها و ترویج‌ها و تبلیغات و هزاران چیز دیگری است که در متقاعد کردن مردم به خرید یک محصول، مؤثر واقع شوند؛ در مورد رستوران‌های غذای سرپایی، بازاریابی گاززدن‌ها و هورت کشیدن‌ها، در مورد خطوط هوایی، بازاریابی یعنی نشستن آدم‌ها روی صندلی‌ها و موارد مشابه دیگر… بحث بازاریابی درباره منفعت و نتایج است.

امروزه بازاریابی بر اساس تنوع مخاطبین و کسب‌وکارها، بسیار گسترده و پیچیده‌تر شده و از قرن‌های گذشته تابه‌حال سیری تکاملی داشته است. امروزه بازاریابی به عنوان آمیزه‌ی پیشرفته‌ای از استراتژی و فناوری شناخته شده است. با وجود این، همیشه اینطور نبوده است. تاریخچه بازاریابی، آنطور که ما می‌دانیم، شروع ساده‌ای داشته است و با تلاش برای فروش کالاها و خدمات آغاز شده است.

تاریخچه بازاریابی

نخستین اشاره تاریخی در مورد منشاء فعالیت های بازاریابی بوسیله هرودت ارائه شد. لیدیها، اولین مردمی بودند که از یک سکه طلا و نقره به منظور خرده فروشی استفاده کردند. بازاریابی، در مفهوم خرید و فروش از قرن هفتم قبل از میلاد در آسیای صغیر نشات گرفت. به دلیل اینکه بازاریابی خیلی کارآمدتر از مبادلات پایاپای بود، به سرعت به شهرهای یونانی همسایه در امتداد مدیترانه و سپس به سرعت در سراسر دنیای متمدن گسترش پیدا کرد.

بازاریابی قبل از اینترنت 

روش‌های مارکتینگ و بازاریابی از زمان‌های بسیار دور در بین بازاریان رواج داشته است. ابتدایی‌ترین شکل تاریخچه بازاریابی، تلاش برای متقاعد ساختن مشتریان به خرید محصولات بود و کسانی که مهارت‌های ارتباطی بهتری داشتند در فروش موفق‌تر بودند.

با پیشرفت صنعت، بازاریابی شکل پیچیده‌تری به خود گرفت. تولید انبوه و ارزان‌تر با استفاده از ماشین‌آلات باعث شد که محصولات بیشتری در اختیار مردم قرار بگیرد و رقابت برای فروش هم بیشتر شود. در دهه ۶۰ میلادی بود که تخصص بازاریابی، مدیریت بازاریابی و برنامه‌ریزی استراتژیک بازاریابی ازجمله مباحث مهم و ضروری برای کسب‌وکارها شد.

بازاریابی بعد از اینترنت

اصطلاح بازاریابی دیجیتال یا دیجیتال مارکتینگ برای اولین بار در دهه ۹۰ مطرح شد. اولین موتور جست‌وجو توسط یاهو به وجود آمد. موفقیت یاهو در سال‌های اول فعالیت موتور جست‌وجویش باعث به وجود آمدن شرکت‌های اینترنتی دیگر مانند HotBot،LookSmart، MSN و google شد. اولین کمپین آنلاین توسط شرکت Bristol-Myers Squibb راه‌اندازی شد و بسیار موفقیت‌آمیز بود. به‌ طوری که در همان روز اول، ۳۰۰۰ نفر نام خود را در لیست مشتریان برای استفاده از خدمات وارد کردند. درنتیجه بازاریابی آنلاین رواج پیدا کرد و شرکت‌های بزرگی در این زمینه شروع به فعالیت کردند.

ایده‌ها‌ی بازاریابی، با توجه به شناخت ما در عصر مدرن کنونی، در جریان انقلاب صنعتی آغاز شدند. این دوره، اواخر قرن هجدهم آغاز شد و تا قرن نوزدهم ادامه یافت. انقلاب صنعتی، دوره‌ی تغییرات سریع اجتماعی بود که نوآوری‌ها در‌‌ صنایع علمی و فنی، محرک آن بودند. در جریان انقلاب صنعتی بود که مردم به تدریج دریافتند، خرید کالاها نسبت به ساختن آنها، آسان‌تر است. تولید انبوه، صنایع بسیاری را ایجاد کرد که همگی آنها در جهت برطرف کردن نیازهای بازار رو به رشد مصرف‌کننده‌، تلاش می‌کردند. زیرساخت‌های حمل‌ و نقل و رسانه‌ها شکل گرفتند. در این بین، تولیدکنندگان نیاز پیدا کردند برای گسترش کالاهای مورد نیاز مشتریان، راه‌های بهتری پیدا کنند و برای مطلع کردن آنها از این کالاها، رویکرد پیچیده‌تری را در پیش بگیرند.

افزایش رقابت در دنیای کسب و کار

رقابت در کسب و کار از اواخر دهه‌ی 40 میلادی آغاز شد و تا اوایل قرن بیستم، شدیدتر هم شد. نیاز به افزایش فروش با استفاده از تکنیک‌های بازاریابی، برای رقابتی شدن، ضروری شد. ارزشِ توانایی توسعه‌ یک برند و بازاریابی درست آن، افزایش یافته و به این ترتیب تاریخچه بازاریابی متحول شد.

رقابت، نیاز به افزایش تولید و سهم بازار را در تمام صنایع بالا برد. بازاریابی به تدریج بر روش‌های پخش و انواع ارتباطات مصرف‌کننده، تأکید می‌کرد. به زودی، هدف این شد که مصرف‌کنندگان را ترغیب کنند که کالاها و خدمات ارائه‌شده توسط یک شرکت، بهتر از شرکت دیگری است که همان کالاها و خدمات را ارائه می‌کند.

بازاریابی و کسب و کار

با آغاز دهه‌ی 60 بازارها در بسیاری از صنایع، از رقابت اشباع شدند. در این زمان، برای جذب و حفظ مشتریان، به متخصصانی در حیطه‌ی بازاریابی مستقیم نیاز بود. در این دوره، شرکت‌ها به تمام حوزه‌های کاری خود، فقط یک هدف را اضافه می‌کردند و آن، بازاریابی محصولات و خدمات یک شرکت بود.

در این دهه، مدیریت بازاریابی، مهارتی را توسعه داد که لازمه‌‌ی موفقیت کسب و کار بود. مدیران بازاریابی، شروع به مشارکت در برنامه‌ریزی‌های استراتژیک کردند. مشارکت آنها در تعیین هزینه، روش‌های به کاررفته برای تبادل اطلاعات درباره‌ی محصولات و خدمات با مصرف‌کنندگان، مهم بود.

برندسازی استراتژیک

تاریخچه بازاریابی طی دهه‌ی ۹۰ قدم به مرحله‌ای جدید گذاشت. محصولات یا خدمات شکل گرفتند و بلافاصله پس از آن، برند هم توسعه ‌یافت. شرکت‌ها به تدریج دریافتند که می‌توانند روی فروش بیشتر محصولاتِ باکیفیت و ساخت یک برند بهتر برای آنها، تمرکز کنند. این هدف منجر به رشدِ سود ناخالص شرکت‌ها و شهرت آنها شد. این امر شناخت عمومی از برند ایجاد شده را نیز بالا برد. برخی از شرکت‌هایی که برچسب خصوصی داشتند، توانستند سهم بازار‌شان را، بیش از ۴۹٪ ارتقاء دهند.

بازاریابی آنلاین

وبسایت‌ها با تکامل وب به ابزارهای ضروری تجاری شدن تبدیل شدند. در اواخر دهه‌ی ۹۰ وبسایت‌های ساده‌ مبتنی بر متن، به تدریج شکوفا شدند. در آغاز، از این وبسایت‌ها برای ارائه‌ی اطلاعات درباره‌ی محصولات یا خدمات یک شرکت استفاده می‌شد.

نخستین شرکتی که کمپین بازاریابی آنلاین داشت، بریستول-مایرز اسکوئیب بود که از این روش برای ترویج ASA استفاده کرد. این کمپین موفقیت‌آمیز بود و بریستول-مایرز اسکوئیب توانست نام ده‌ها هزار نفر را به فهرست مشتریان‌ خود اضافه کند. امروزه، صدها میلیارد دلار، سالانه صرف بازاریابی می‌شود.

بهینه سازی موتورهای جستجو

در ۲۵ سال گذشته، اهمیت استفاده از وب و موتورهای جستجو برای بازاریابی، به طور چشمگیری افزایش یافته است. در آغاز، موتورهای جستجوگر وب، کارآمدترین ابزار نبود، کسب رتبه‌ خوب در یک موتور جستجو پیچیده نبود و تغییر نتایج موتورهای جستجو آسان و کیفیت نتایج ضعیف بود.

موتورهای جستجو برای ارائه‌ نتایجی با بهترین کیفیت، روش‌شان را تغییر دادند. هدف، معتبر ساختن سایت‌های اشاره‌شده، برای تضمین کیفیت نتایج ارائه‌ شده توسط موتورهای جستجو بود. امروزه، دستکاری رتبه‌بندی بهینه‌سازی موتورهای جستجو، تقریبا غیرممکن است. هر زمان هم تلاشی در این زمینه صورت گیرد، شرکتی که این کار را انجام داده است، خودش را در خطر مدفون شدن نتایج برند خود در موتورهای جستجو می‌‌اندازد.

بازاریابی وبلاگ

وبلاگ مدرن به‌عنوان یک دفتر خاطرات آنلاین شکل گرفت. افراد خاطرات روزانه‌‌ زندگی‌شان را در وبلاگ شخصی‌شان می‌نوشتند. در اواخر دهه‌ی 90 وبلاگ بخش مهمی از بازاریابی شد. در سال ۱۹۹۹، تقریبا ۲۳ وبلاگ فعال وجود داشت. تخمین زده می‌شود که هم‌اکنون، بیش از ۱۵۰ میلیون وبلاگ فعال وجود داشته باشد.

امروزه وبلاگ‌ها بخشی از اغلب کمپین‌های بازاریابی محتوا هستند. از این وبلاگ‌ها برای ارائه‌ی اطلاعات، برقراری رابطه‌ با مشتریان، جذب مشتریان احتمالی، افزایش شناخت برند، دریافت بازخورد مصرف‌کنندگان و همینطور بازاریابی اجتماعی یا جامعه‌گرا و … استفاده می‌شود.